Cơ chế hoạt động của Citriodiol: Vì sao muỗi tránh xa hoạt chất này?

1. Citriodiol – “vũ khí tự nhiên” chống lại muỗi

Bạn có biết? 🦟
Muỗi không chỉ gây khó chịu mà còn là trung gian truyền hàng loạt bệnh nguy hiểm như sốt xuất huyết (Dengue), Zika, sốt rét (Malaria) hay West Nile Virus.

Các chuyên gia y tế trên toàn cầu (EPA, CDC, WHO) đều thống nhất rằng cách phòng bệnh hiệu quả nhất là tránh để muỗi đốt. Và trong danh sách những hoạt chất xua muỗi được công nhận, Citriodiol® là cái tên nổi bật – vừa hiệu quả như DEET, vừa an toàn và có nguồn gốc tự nhiên.

Citriodiol được chiết xuất từ tinh dầu Bạch đàn chanh (Corymbia citriodora), sau quá trình oxy hóa tự nhiên hoặc tinh chế công nghiệp để thu được hợp chất p-menthane-3,8-diol (PMD) – thành phần hoạt động chính được EPA và CDC công nhận là hoạt chất xua muỗi tự nhiên hiệu quả nhất hiện nay.

📚 Nguồn: EPA - Biopesticide Registration Document for Oil of Lemon Eucalyptus (PMD)
📚 Nguồn: CDC – Prevent Mosquito Bites

---

2. Muỗi “đánh hơi” con người như thế nào?

Trước khi hiểu vì sao Citriodiol có thể khiến muỗi tránh xa, ta cần biết muỗi tìm người để đốt bằng cách nào.

 

Hình 1. Đầu muỗi A. aegypti có 3 cơ quan khứu giác: râu (antennae), pan bộ hàm trên (maxillary palps), và vòi (proboscis)

Muỗi, đặc biệt là muỗi cái, sở hữu hệ thống cảm nhận mùi cực nhạy để phát hiện:

• CO₂ mà con người thở ra.

• Nhiệt độ cơ thể.

• Mùi axit lactic, amoniac, và các hợp chất hữu cơ từ mồ hôi, da và tóc.

• Độ ẩm và hơi nước trong không khí quanh cơ thể.

Những tín hiệu này dẫn muỗi đến gần da người, nơi chúng dễ dàng tìm mạch máu để hút máu.

 

Hình 2. Thụ thể ở râu (antennae) và pan phụ hàm trên của muỗi (Maxillary palp)

Chính vì thế, để đuổi muỗi hiệu quả, một hoạt chất cần làm nhiễu hoặc che chắn các tín hiệu hóa học này, khiến muỗi “mất phương hướng” và không nhận ra cơ thể con người nữa.

---

3. Cơ chế hoạt động của Citriodiol: “Đánh lừa” khứu giác muỗi

Nghiên cứu cho thấy Citriodiol hoạt động theo hai cơ chế sinh học chính:

🔹 Cơ chế 1: Che chắn và làm nhiễu cảm biến mùi của muỗi

Trên râu và miệng muỗi có hàng nghìn thụ thể khứu giác (odorant receptors) giúp chúng phát hiện CO₂ và mùi cơ thể người.
Khi Citriodiol bay hơi, các phân tử p-menthane-3,8-diol khuếch tán trong không khí, bám vào thụ thể này và chặn tín hiệu, khiến muỗi “ngộp mùi” và mất khả năng định hướng.

Hình 3. Mô tả thí nghiệm thu hút và xua muỗi

🧠 Nói đơn giản: Citriodiol không “đuổi muỗi bằng mùi hôi”, mà “làm muỗi không còn ngửi thấy mùi của con người”.

Theo Trung tâm Kiểm soát & Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), Citriodiol (dưới tên gọi “Oil of Lemon Eucalyptus” hoặc “PMD”) là hoạt chất duy nhất có nguồn gốc thực vật được công nhận hiệu quả tương đương DEET trong xua muỗi Aedes aegypti – loài muỗi truyền sốt xuất huyết và Zika.

📚 Nguồn: CDC – Prevent Mosquito Bites (2024)

---

🔹 Cơ chế 2: Tạo “màng hơi” bảo vệ trên da và không khí xung quanh

Citriodiol không hấp thụ nhanh vào da mà tạo thành lớp màng bay hơi chậm, phát tán liên tục phân tử PMD quanh khu vực bôi hoặc phun.
Lớp màng này có tác dụng như một vùng “không gian bảo vệ” vô hình – khi muỗi bay vào, các thụ thể khứu giác của chúng bị kích thích mạnh và phản xạ tránh xa vùng đó.

Theo nghiên cứu từ Đại học Florida và Viện Vệ sinh & Y học Nhiệt đới London (LSHTM), hiệu quả bảo vệ của Citriodiol có thể kéo dài 6–8 tiếng, tùy nồng độ và điều kiện môi trường.

📚 Nguồn: Carroll, S. P., Loye, J., et al. (2014). Comparative efficacy of repellent products. Journal of Insect Science, Oxford University Press.

---

4. Citriodiol – an toàn hơn cho con người và môi trường

Khác với các hoạt chất tổng hợp như DEET hoặc Picaridin, Citriodiol:

• Có nguồn gốc tự nhiên, phân hủy sinh học nhanh, không tồn dư độc hại.

• Không gây kích ứng da, nếu sử dụng đúng nồng độ.

• Không ảnh hưởng đến thần kinh hoặc hô hấp, kể cả khi hít phải lượng nhỏ trong không khí.

• An toàn cho trẻ trên 3 tuổi và phụ nữ mang thai, theo hướng dẫn sử dụng được CDC chấp thuận.

📚 Nguồn: CDC – Insect Repellent Use & Safety

Đó là lý do Citriodiol hiện được xem là xu hướng “xua muỗi xanh” thay thế cho DEET ở châu Âu, Úc và ngày càng phổ biến tại châu Á.

---

5. Ứng dụng của Citriodiol trong sản phẩm EcoTherapy

Tại Việt Nam, EcoTherapy là một trong những thương hiệu tiên phong ứng dụng Citriodiol vào các sản phẩm xua muỗi thiên nhiên.

• 🌿 Nước lau sàn Eco An – kết hợp Citriodiol và tinh dầu bạch đàn chanh, vừa làm sạch sàn, vừa tạo lớp hương bảo vệ không gian khỏi muỗi.

• 🌿 Các sản phẩm Xịt, Cao xoa và Bi lăn (sắp ra mắt) – tích hợp Citriodiol với dược liệu tạo sản phẩm xua muỗi xanh, tiện lợi.

---

Kết luận

Citriodiol hoạt động bằng cách che chắn, làm nhiễu và ngắt kết nối giữa khứu giác của muỗi với tín hiệu cơ thể người – khiến muỗi “mất phương hướng” và bay đi nơi khác.
Đó là lý do vì sao hoạt chất này được ví như “ lớp áo tàng hình” chống muỗi tự nhiên.

Với hiệu quả đã được EPA và CDC công nhận, Citriodiol đang trở thành chuẩn mực mới trong các sản phẩm xua muỗi an toàn và bền vững.

💚 EcoTherapy tự hào ứng dụng Citriodiol – hoạt chất sinh học từ tinh dầu bạch đàn chanh – vào sản phẩm chăm sóc không gian sống Việt, giúp bạn sống sạch – sống xanh – sống an toàn.

---

EcoTherapy - 100% Tinh dầu thiên nhiên

MEMBER OF DAPHARCO

• • Địa chỉ: 02 Phan Đình Phùng, P. Hải Châu, TP. Đà Nẵng, Việt Nam.

  • Nhà máy sản xuất: 33 Bình Thái 3, P. Cẩm Lệ, TP. Đà Nẵng, Việt Nam.

  • Hotline: 0916918489

  • Website: ecotherapy.com.vn

  • Email: infor@dapharco.com.vn

  • Fanpage: EcoTherapy - Tinh dầu thiên nhiên